Laos'un Antik Küpleri

Laos’un Gizemli Küpleri, Laos’un yayla vadilerinde ve Xiangkhoang Platosu’nuna yayılmış binlerce taş küpten oluşmuştur. Megalit bir yapıdır. Bu vadide antik kavanozlar tek ya da kümeler halinde bulunmaktadır.

Küpler Vadisi’nde ilk araştırmayı 1930 yılında Fransız araştırmacı Madeleine Colani tarafından yapılmış. Antik kavanozların tarih öncesi gömme uygulamaları ile ilişkili olduğu sonucuna vardı. 

Devam eden yıllarda Laoslu ve Japon arkeologlar tarafından yapılan kazılarda, kavanozların etrafında insan kalıntıları, mezar eşyaları ve seramikler bulundu. Güneydoğu Asya’da bulunan Küpler Vadisi (Antik Kavanozlar’ın bulunduğu alan) MÖ 500 ila MS 800 olarak tarihlenmiştir.

Laos’un Xiangkhoang Eyaletinde 90’dan fazla bölgede Antik Kavanozlar’ın bulunduğu tespit edilmiştir. Her bölgede 1-400 arası kavanozun bulunduğu biliniyor. Bu kavanozların yüksekliği ve çapı 1 m ile 3 m arasında değişmektedir. Kavanozların hepsi taşlara şekil verilerek yapılmış. 

Kavanozların ağırlıkları 14 tona kadar çıkmakta. Kavanozların üst kısmında kavanoz çapından biraz daha büyük silindirik şekilde bir nevi kapak vardır.

Kavanozların dışlarında oyulmuş kabartmalar vardır. Bu kabartmaların Huashan Guangxi’deki (Hua Dağı Kaya Boyamaları) bulunan kayalardaki çizimler arasında benzerlik vardir.Coloni toprağa gömülü 12 Antik Kavanoz’u topraktan çıkarmış. 1935’te buradaki kazılar sırasındaki bulgularla iki ciltlik bir yayın yapmıştır.

Avustralya Ulusal Üniversitesi tarafından desteklenen araştırmalar ve kazılar gerçekleştirdi. Sayavongkhamdy ve Peter Bellwood antik kavanozları, merkezi kişinin birincil veya ikincil mezarı olduğunu, aile üyelerinin ikincil mezarlarıyla çevrili olacağı şeklinde yorumladılar.

 Her yerin olduğu gibi antik kavanozların da bir yapılma efsanesi vardır. Bölgede yaşayan khun Cheung adında bir kralın dev bir ırkı yönettiği söyleniyor. Kral uzun ve zorlu bir savaş kazanmıştır. Zaferini kutlamak için yaptıkları büyük miktarda lau hai (lau ‘alkol’, hai ‘kavanoz’) içkisini saklamak için yapıldığıdır. 

6 Temmuz 2019’da Küpler Vadisi, UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıstir. Laos’un Küpler Vadisi’nin (Plain of Jars) bulunduğu bölge Mayıs 1964 ve 1969 yazında Vietnam Savaşı sırasında (Kirli Savaş) ABD Hava Kuvvetleri tarafından bombalandı.